پتینه | پتینه کاری | انواع پتینه

مقدمه

از دیر باز دربسیاری از ساختمان های ساخته شده و یا درحال ساخت از مبحثی به نام پتینه استفاده می شده است ،

 درحال حاضر به عنوان امری لازم وکارآمد در اکثرساختمان ها ( چه مدرن ، چه کلاسیک ) در مراحل پایانی و زیبا سازی فضا حضور پر رنگی دارد .

اما واقعا پتینه چیست و چه کاربردی دارد ؟ ما در این مقاله سعی کردیم به این سوالات شما پاسخ داده و همچنین به بیان مطالبی دیگر دراین باره بپردازیم .

 

پتینه چیست ؟

 در لغت به معنای زنگار زدن یا کهنه شدن یک چیز خصوصا فلز می باشد.

اما امروزه به مجموعه فعالیت هایی که شامل تکنیک ها و روش های مختلف برای ایجاد رنگ و طرح بهتر روی سطوح می شود پتینه می گویند .

به شخصه اعتقاد دارم پتینه هنری برای نمایان تر کردن بیشتر جزئیات در یک مکان و یا شیئ ، به کمک فن و یا تکنیک های گوناگون می باشد .</p

پتینه شامل چه تکنیک هایی می شود ؟

_رنگ یا کهنه کاری :

دراین تکنیک ما به کمک رنگ ،باعث ایجاد کنتراست بیشترفرم ها خصوصا در گچبری و منبت ها می شویم ، به عبارتی خلل و فرج ها تیره تر و برجستگی ها روشن تر می شود .

می توانیم به کمک رنگ های متالیک روی، برجستگی های کار تاکید بیشتری داشته باشیم .

این روش باعث می شود فرم های مورد نظر ما ( چه در غالب گچبری ، چه در غالب منتبت و دیگرم احجام ) بیشتر نمایان شده و بر جزئیات آنها تاکید شود ،

علاوه بر آن به کمک این روش و انتخاب رنگ های مناسب می توانیم حس کهنگی و یا حس فلز را در مخاطب ایجاد کنیم .

گویی که سالهاست از ساخت یک قاب گچبری شده می گذرد یا یک مجسمه گچی را کاملا فلزی ببینیم .

_ مطلا کاری

از زمان های بسیار دور استفاده از ورق های طلا ، نقره و مس بر روی سطوح ، فرم های گچبری و منبت شده در متریال های مختلف برای ایجاد حس فلزو درخشان کاربرد داشته است .

ما از این متریال می توانیم به تنهایی درگچبری ها و قابها و اکسسوری ها  برای ایجاد رنگی صیقلی و درخشان درست همانند فلز استفاده کرده است.

همچنین مطلا کاری در پس زمینه تکنیک های دیگرمثل کهنه کاری کاربرد دارد  .

_ ایجاد بافت های رنگی

گاهی برای یک سطح چیزی فراتر از یک رنگ ساده و همینطور مختصر تر از یک بافت پیچیده در نظر می گیریم .

با ایجاد یک بافت رنگی که می تواند مات یا متالیک باشد وگاهی کمی برجسته، می توانیم به سطح مورد نظرمان همان حس و حال دلخواه را ببخشیم .

این نوع تکنیک برای سطح دیوار یا سقف مناسب بوده و به عنوان پس زمینه نقاشی های دکوراتیو و سایر روش ها هم کاربرد دارد .

_ طرح سنگ یا ماربل

 بعضی از پروژه ها استفاده از سنگ اسلب مناسب و مقرون به صرفه نبوده ونصب آن با مشکلات فراوانی مواجه است و یا امکان نصب سنگ نیست.

که میتوان در این موارد به کمک رنگ ،طرح سنگ  دلخواه را روی سطح مورد نظر با طیف رنگ های گوناگون اجرا کرد .

در پایان کار هم می توان با پوشش دادن سطح کار به وسیله رزین های براق کننده حس و حال یک سنگ صیقلی را به سطح کار بدهیم .

_ استفاده از استنسیل یا شابلون

 اصطلاحاتی هستند که به ابزار مورد نیاز برای  اجرای طرح های دو بعدی نسبت داده می شوند .

در واقع آنها یک صفحه از پیش ساخته شده هستند برای انتقال طرح با رنگ و متریال مورد نظر ما بر روی سطوح مختلف .

برای اجرای یک طرح دو بعدی و تکرار شونده بهتر است از شابلون استفاده کنیم ، زیرا به اجرا سرعت بیشتری می بخشد وهمچنین باعث یک دست شدن بیشتر این طرح ها می شود .

استنسیل به ما کمک می کند تا متریال مورد نظرمان که می تواند رنگ های هنری ، خمیر تکسچر و انواع ورق های طلا باشد را در طرح های دلخواهمان روی یک سطح پیاده کنیم .

از بعضی شابلون ها در تکنیک های مدرن هم  استفاده می شود و با کمک آن می توان به طرح مورد نظر کمی ضخامت و برجستگی ببخشیم .

_ پوشش های دکوراتیو یا میکروسمنت

این پوشش ها تزیینی بوده و بر پایه سیمان، رزین‌های پایه آب، مواد افزودنی و رنگدانه‌های معدنی ساخته شده و برای دو سطح داخلی و خارجی ، اکثر با ماله قابل اجر هستند.

در بسیاری از پروژه ها ما نیاز به بافت و طرحی متفاوت از رنگ های معمول داریم که اجرا کردن آنها به روش های سنتی زمان بر بوده و یا کیفت مطلوبی در نهایت نخواهد داشت.

 از طرفی استفاده از این نوع پوشش ها بسیار مقرون به صرفه بوده و همچنین در بسیاری موارد بار اضافی به ساختمان وارد نمی کنند .

این پوشش ها را می توان در فضای داخلی ( کف ، سقف و دیوار ) و فضای خارجی به کار برد و کاملا قابل شستشو هستند .

این متریال ها روی هر نوع زمینه ای ( گچ ، کاشی ، رنگ و … ) قابل اجرا می باشند.

چند نمونه از این نوع پوشش ها :

– استوکو یا سنگ مرمر

این متریال با ماله اجرا شده و به سطح کار انتقال می یابد ودر نهایت با پولیش بسیار به سطحی کاملا براق و صیقلی خواهیم رسید که کاملا مشابه سنگ خصوصا سنگ مرمر می شود .

این متریال بسیار سبک بوده و نسبت به سنگ های اسلب قیمتی بسیار ارزان تر دارد .

از طرفی با انتخاب آن دیگر با مشکلات حمل و جابه جایی و نسب این سنگ ها مواجه نیستیم .

طیف رنگی بسیار بالا این امکان را به ما می دهد که هر رنگ و تنوعی که مد نظرمان است را به راحتی و در حداقل ترین زمان ممکن اجرا کره و سنگی بسیار زیبا و همخوان با محیط داشته باشم .

– کالچه یا روستیک

گاهی برای یک پس زمینه و یا حتی برای پوشاندن کامل یک سطح بافتی با کمی برجستگی و کاملا انتزاعی در نظر می گیریم .

این بافت می تواند کاملا زبر و خشن بوده یا به میل ما کمی لطیف تر و صیلقی باشد .

میزان متریالی که روی سطح قرار می گیرد کاملا بستگی به سلیقه و نظر ما و همچنین طرحی دارد که می خواهیم روی سطح اجرا کنیم .

می توانیم به کمک  شابلون ها و این متریال یک طرح یا الگوی برجسته ایجاد کنیم .

اینکه بافت ما درنهایت چه رنگی دارد و یا اینکه از چه پس زمینه ای برای اجرای این کار استفاده کنیم کاملا اختیاری استن.

 متناسب با طرح اولیه و محیط پیرامون حالت کلی این پوشش را انتخاب می کنیم .

البته این موضوع را باید در نظر داشته باشیم که مثل دیگر طرح های انتزاعی بخشی از کار کاملا اتفاقی بوده و یک تیم خوب کاملا قادر به کنترل این اتفاق ها می باشد .

این پوشش می تواند گزینه مناسب برای ایجاد حس روستیک در فضا باشد .

– طرح بتن

در این نوع روش ما می توانیم به آسانی بافتی مانند بتن ایجاد کنیم .

این پوشش هم به وسیله ماله اجرا می شود و برای فضاهایی با سبک های مدرن در کنار متریال هایی مانند سنگ ، شیشه ، فلز جلوه بسیار زیبایی دارد .

گاهی پرسیده می شود که چرا از این نوع متریال استفاده کنیم ؟

پاسخ آن است که ، اجرای سریع تر ، وزن کمتر نسبت به متریال اصلی و در نهایت قابل شست و شو بودن آن دلایل کافی برای جایگزینی این متریال در برابر بتن هستند  .

– ماسه ای و مخملی

این نوع تکنیک ها هم از دیگر متریال های نسبتا جدید هستند که رنگی متالیک دارند و با وجود دانه های ریز حس ماسه ای گونه به ما می دهند و یا با کنتراست رنگی خود به بیننده حس مخمل القا می کنند.

این نوع پوشش ها برجستگی قابل توجهی ندارند و اکثر با قلم موی خاصی هم قابل اجرا می باشند و همچنین دارای طیف رنگی زیادی هستند .

– اکسیداسیون یا میکرو متال ها

 بر پایه فلزات هستند و مانند میکرو سمنت ها قابل اجرا بر روی هر نوع  سطوحی بوده و سطحی کاملا بدون درز به ما می دهند .

برای فضاهایی با سبک معماری مدرن بسیار مناسب بوده و با ایجاد حس فلز زنگ زده و اکسید شده می توانند فضایی دلنشین و قدیمی را به بیننده اقا کرده .

این متریال هم درست مثل  میکروسمنت کاملا قابل شست وشو و ضد آب بوده و وزن کمتری نسب به خود فلز خواهد دارد.

از طرفی از نظر بهداشتی کاملا ایمن هستند درست برخلاف فلز واقعی زنگ زده .

ممکن است پرسیده شود که چرا به جای متریال میکرومتال از رنگ های متالیک که حس فلز دارند استفاده نمی کنیم ؟

دلیل این است که این رنگ یا لاک ها در نهایت به سطح ، رنگی فلز گونه می دهند ولی ماهیت آن را تغییر نمی دهند.

اما متریال میکرومتال دقیقا همان ماهیت فلزات را به سطوح می بخشند ،چون عینا خود فلز هستند با همان ویژگی ها .

 اجرای این متریال سطح آن را با نوعی پوشش محافظ می پوشانند که می تواند از جنس پلی یورتان یا رزین های اکرلیک باشند ، این کار باعث تثبیت بیشتر می شود.

 در گذشته به کمک اسید و تکنیک های مختلف اقدام به کهنه کاری و پتینه فلزات می پرداخته اند.

اما امروزه به وسیله این متریال نسبتا جدید این کار بسیارآسان و قابل دسترس تر شده است .

کاربرد پتینه چیست ؟ آیا مقرون به صرفه است ؟

در این سبک با ایجاد رنگ و کنتراست رنگی باعث زیبایی بیشترسطوح و فرم های مختلف می شود.

می تواند ابزاری باشد که به واسطه آن بتوانیم بسیار مقرون به صرفه تر و آسان تر ایده و طرح خود را به مرحله اجرا برسانیم .

حس مورد نظرمان اعم از فلز ، چوب ، بتن ، سنگ و …. را در مخاطب ایجاد نماییم .

فرقی نمی کند که یک فضای کلاسیک و کاملا رسمی را طراحی کنیم یا یک فضای مدرن ، پتینه در همه فضاها می تواند به ما برای جلوه بیشترجزئیات کمک کند  .

از طرفی می تواند جایگزین بسیار خوبی برای بعضی متریال ها بوده و حتی زیبایی بیشتر به محیط ببخشد.

از این رو می توان گفت ، پتینه یک امر کاملا مقرون به صرفه بوده که می تواند در طراحی داخلی و خارجی به کاربرده شود .

نقاشی دکوراتیو

مورد دیگری که می تواند در کنار پتینه به عنوان عنصری زینتی و دکوراتیو در فضا کاربرد داشته باشد نقاشی دکوراتیو است .

این بخش در کنار پتینه می تواند نقطه تاکیدی یک محیط بوده و شخصیتی مجزا به محیط پیرامون خود بخشیده و باعث تمایز آن از دیگر قسمت ها شود .

به چه نوع تصویر سازی ، نقاشی دکوراتیو می گوییم ؟

در گذشته به طرح های عامه پسندی که بعضی افراد روی درب ها ، پنجره ها و دیوارهای منازل یا ظروف خود می کشیدند ، نقاشی دکوراتیو می گفتند .

 از دیرباز شاهد تصاویر مجللی در کلیسا ها، موزه ها وبعضی منازل اشراف به صورت مینیاتور و نقاشی کلاسیک ایرانی ، در بعضی منازل سنتی ایران بودیم.

 می توان نتیجه گرفت نقاشی می تواند جدا از بحث معنا و مفهوم و زیبایی شناسی خود به عنوان یک عنصر تزئینی و دکوراتیو در یک محیط به کار برود .

نقاشی دکوراتیومناسب را بر اساس چه مواردی باید انتخاب کنیم ؟

1 . مساحتی که می خواهیم روی آن طرح بکشیم و ارتفاع آن تا زمین

2.زاویه دید مخاطب که از چه جهتی به تصویر نگاه می کند:
( قطعا نقاشی که به لحاظ پرسپکتیوی مناسب دیوار است را نباید روی سقف کشید و البته برعکس این موضوع هم صدق می کند )
3.کاربرد مکانی که طرح در آن قرار می گیرد و خواسته ای که به عنوان یک عنصر تزئینی داریم را در نظر بگیریم:
برای مثال توجه کنیم به این موضوع که طرح را برای یک اتاق مستر ، لابی ، سالن پزیرایی ، کافه و یا … انتخاب می کنیم .

4 . سبک معماری محیط :

طبیعتا برای فضاهای کلاسیک ازتصاویر رسمی تر و برای فضاهای صمیمانه تر می توان ازطرحهای ساده تر و دلنشین تر استفاده کرد .

همچنین می توانیم از نقاشی های انتزاعی در سبک معماری های مدرن استفاده کنیم .

5 . با توجه به کاربری محیط :

رنگ غالب در طراحی ، پتینه و نور محیطی ( مصنوعی و طبیعی ) باید رنگ غالب نقاشی و میزان کنتراست و شدت رنگی آن را انتخاب کنیم .

چند نوع نقاشی دکوراتیو داریم ؟

1 . موتیف

درواقع یک سری الگوی زیبا و تکرار شونده هستند که معمولا به صورت قرینه کشیده می شوند.

فرمهایی ظریف که گاهی به صورت خطی و گاهی به صورت حجمی  و پیچیده تر می باشند.

اگر کاملا قرینه نباشند ، دو سمت طرح به لحاظ فرمی و وزنی کاملا با هم مرتبط هستند .

موتیف ها را می توان در جاهای دیگری هم مثل فرفوژه ها ، قلاب بافی ها ، گچبری ها و ….  مشاهده کرد .

درواقع این طرح ها از دیرباز مورد استفاده بوده اند و فرم هایی کلاسیک و انتزاعی از طبیعت هستند .

2.نقاشی های کلاسیک فرشته و طبیعت

این سبک را از دیر باز درکلیسا ها و موزه ها و .. مشاهده کردیم .

برای یک فضای کلاسیک می توانیم ازطرحهای  فرشته ها . الهه ها ، فیگور ها و پرتره های انسانی استفاده کرد .

همچنین برای پس زمینه ها می توان به تنهایی طبیعت یا تلفیق معماری و طبیعت را انتخاب نمود .

البته آسمان و یا نقاشی طبیعت خود به تنهایی می توانند زینت دهنده بخشی از محیط پیرامون ما باشند .

3. گل و شکوفه

گاهی برای تلطیف یک محیط که می تواند کلاسیک یا نئو کلاسیک هم باشد از نقاشی های ساده تر و روح فضا تر مثل گل ها ، شکوفه ها و پرنده ها استفاده کرد .

4  نقاشی های انتزاعی و امروزی تر

در فضا های مدرن و امروزی می توان از نقاشی های انتزاعی ، آبستره و یا سبک های جدید تر استفاده کرد.

گاها می توان به این نقاشی ها معنا و مفهوم بیشتری در راستای طراحی کلی محیط داد .

آیا پتینه و نقاشی دکوراتیو فقط شامل این مواردی که گفته شد ، می شود ؟

قطعا خیر .ما دراینجا به بیان اجمالی بعضی از تکنیک های پتینه  و مواردی ازتصویر سازی پرداختیم.

زمانی که یک فعالیت هنری در حال انجام است ، بنا به نتیجه ای که می خواهیم در نهایت داشته باشیم باید از یک یا چند تکنیک مختلف استفاده کنیم .

وقتی برای انجام کار پتینه یا نقاشی دکوراتیو وارد فضایی می شویم به مسائلی از قبیل دکوراسیون فضا ، کاربری ، میزان نور طبیعی و مصنوعی ، سبک طراحی و …..توجه میکینم.

بر اساس این موارد انتخاب می کنیم از چه متریال ، چه رنگ و چه تکنیکی استفاده نماییم .

درواقع پتینه فقط هنر تکنیک ها نیست بلکه با نگاه خلاقانه باید دانست.

 در چه مکانی باید از چه روشی استفاده کرد و مناسب ترین ایده برای یک فضا کدام است؟

این موضوع تنها با تجربه فراوان ، بررسی و نگاه به متریال های روز و نوآوری ممکن می شود .

یک مجری خوب در زمینه پتینه و نقاشی دکوراتیو علاوه بر نگاه خلاقانه و شناخت کافی در زمینه رنگ ها و متریال های مختلف، باید دانش کافی در زمینه معماری و سبک های آن را داشته باشد .

قطعا که زیبایی و دلنشینی نتیجه محبوب همه پروژه های در دست اجراست اما این زیبایی میسر نیست مگر با تلفیق معماری و نقاشی .

ما در این گروه هنری با گرد هم آوردن نقاشان و معماران خوش ذوق و خلاق ، سعی بر این داشته ایم که بتوانیم به محیط پیرامون شما ، با توجه به سلیقه و نیاز شما زیبایی ببخشیم .

 

گرد آورنده:  ریحانه فخاری

گروه معماری هشت گوش